Baselgia Sogn Gieri

Baselgia Schlans
Partenenza historica

La baselgia parochiala da s.Gieri ei situada enamiez il vitg. Patruns baselgia ein s. Gieri (23 d´avrel) , s. Culastia (10 da fevrer) e s. Marc (25 d´avrel).

Igl onn 998 declara Papa Gregori V. ch´el prendi la claustra da Faveras (Pfäfers) sut sia protecziun. Cun quella caschun numna el era la baselgia da Selaune. La claustra da Faveras possedeva pia la baselgia da Schlans cun sias dieschmas e la pastoraziun. Denton eis ei buca segir, sche Schlans era lu gia ina atgna pleiv. 1185 confirma Papa Luzius III. che las capluttas da S. Sievi a Breil e S. Gieri a Schlans saudien tier la pleiv da Breil ed appartegnien alla clausta da Mustér. Duront tschentaners surveschan ils caplons da Breil era a Schlans. Battens e sepulturas han liug a Breil. La via da bara menava sur Prau Genard via Pradas e Plaun da Plaids tochen Breil.

Ils 5 da zercladur 1518 ei la baselgia vegnida separada da Breil. Ina baselgia dedicada a s. Gieri e s. Culastia ei vegnida benedida la sonda avon la fiasta dil SS. Cor da Jesus - il gi che vegn aunc oz festivau a Schlans la Perdanonza. Tier la consecraziun dils 31 da matg 1630 vegn la baselgia aunc numnada ´ecclesia filialis´da ´Broil´. Cuort sissu sto la baselgia denton esser vegnida independenta, igl onn 1643 vegn ella numndamein indicada sco "ecclesia parochialis", pia ina declaronza formala sco baselgia parochiala.

Foto (1)
Historia da construcziun

La baselgia da Schlans vegn numnada per l´emprema gada igl onn 1185 sco "capella da Selaunes" en il document tier la surdada dalla pleiv da Breil alla Claustra da Mustér. Dalla baselgia da lu ei mo aunc la tuor semantenida, che sa vegnir datada egl 11avel tschentaner.

La baselgia dad oz va anavos sin in baghetg niev che datescha dils 1671. La benedicziun digl onn 1630 (mira Partenza historica) succeda suenter ina renovaziun. Tier la visitaziun digl onn 1643 steva numnadamein aunc l´emprema baselgia. Il baghetg sto esser staus fetg pigns, pertgei ils dus altars stevan el chor. Las preits eran picturadas.

Dalla nav da quella baselgia exista oz mo aunc la part al sid dalla tuor che stat alla front vest e la part dalla vart liunga el sid entochen l'entrada. Igl onn 1671 (inscripziun dil datum) ei la baselgia vegnida engrondida sin la dimensiun dad oz. Tier quella occasiun han ins cumpriu il mir vegl en il baghetg niev. Renovaziuns han giu liug ils onns 1904, 1928 e la davosa 1982.

Baselgia Sogn Gieri

Picturas muralas

Dalla vart vest dalla tuor ed alla entrada en baselgia sesanflan diversas picturas muralas.

Dalla vart sid dalla tuor ein picturas che muossan "igl uorden dalla sanctificaziun dils firaus". Il Cristus suffrent stat cun mauns alzai denter simbols dallas lavurs scumandadas ils firaus, en emprema lingia d'activitads purilas. La pictura datescha dil 14avel tschentaner.

Gest suren ha il medem pictur creau in maletg dalla "Messa da s. Gregori". Sogn Gregori stat en schanuglias avon igl altar a Santa Croce a Roma, nua che Cristus cumpara. Aunghels tegnan davos el in teppi, davart dretg duas persunas accumpignontas e sin in funs da steilas ein instruments dalla passiun reparti. La parallelitad denter ils simbols da mistergners sin il maletg "igl uorden dalla sanctificaziun dils condaments"ed ils instruments dalla passiun ei buca casuala, mobein descriva ina parentella interna d´omisdus maletgs.

Dalla vart encunter vest dalla baselgia han ins anflau 1928 ulteriurs maletgs ch'ein vegni descruvri e restaurai. Dalla vart sut in maletg "Epifania", suren in fragment dalla battaglia da sogn Gieri cun il drag. Impurtontas parts ein deploradamein vegnidas disfatgas tier la construcziun dalla baselgia igl 1671. Quels maletg ein d'attribuir al medem artist dalla Lombardia ni dil Tessin che ha era fatg las frescas dallas capluttas da S. Giacun e S. Martin a Breil e dateschan ca. dils 1515.

Fontauna: ERWIN POESCHEL, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden: Band IV Birkhäuser Verlag Basel 1942.